EMDR (Eye Movement Desensitization and Reprocessing) is een therapievorm die wereldwijd bekendstaat om zijn effectiviteit bij de behandeling van traumagerelateerde klachten, zoals posttraumatische stressstoornis (PTSS). Ontwikkeld door de Amerikaanse psychologe Francine Shapiro in de jaren ’80, heeft EMDR in de afgelopen decennia veel positieve aandacht gekregen vanwege de indrukwekkende resultaten bij patiënten met traumatische ervaringen. Maar wat maakt EMDR-therapie nu precies zo effectief? In deze blog onderzoeken we de belangrijkste factoren die bijdragen aan het succes van deze behandelmethode.
1. Snelle verwerking van traumatische herinneringen
Een van de redenen waarom EMDR zo effectief kan zijn, is de snelheid waarmee het traumatische herinneringen verwerkt. In tegenstelling tot sommige andere therapievormen, waarbij langdurige blootstelling aan het trauma vereist is, richt EMDR zich op het snel en direct verwerken van deze herinneringen. Vaak kunnen patiënten na enkele sessies al significante verbeteringen ervaren.
Tijdens een EMDR-sessie wordt de patiënt gevraagd om zich een specifieke traumatische gebeurtenis voor de geest te halen, terwijl hij of zij wordt begeleid door bilaterale stimulatie, zoals oogbewegingen, geluiden of lichte tikjes. Deze stimulatie helpt om de emotionele lading van de herinnering te verminderen, waardoor het brein de herinnering opnieuw kan verwerken. Het resultaat is dat de pijnlijke herinnering minder intens en minder belemmerend wordt, en de patiënt zich minder overweldigd voelt.
2. Neurobiologische basis: het hersenverwerkingsproces wordt herstart
EMDR maakt gebruik van bilaterale stimulatie, zoals het bewegen van de ogen van links naar rechts, wat lijkt op de oogbewegingen die plaatsvinden tijdens de REM-slaap (Rapid Eye Movement). Tijdens de REM-slaap verwerken onze hersenen op natuurlijke wijze emoties en ervaringen. De bilaterale stimulatie in EMDR bootst dit proces na, waardoor het brein opnieuw de kans krijgt om onbewerkte en vastgelopen herinneringen te verwerken.
Traumatische ervaringen kunnen vastlopen in het korte termijn geheugen, waardoor ze telkens opnieuw herbeleefd worden zonder dat ze goed verwerkt worden. EMDR helpt de hersenen om deze vastzittende herinneringen te hercoderen, zodat ze in het lange termijn geheugen worden opgeslagen, waar ze minder belastend zijn.
3. Non-verbale aanpak
In tegenstelling tot traditionele therapieën, zoals cognitieve gedragstherapie (CGT), vereist EMDR niet dat de patiënt gedetailleerd over hun traumatische ervaring praat. Dit maakt de therapie bijzonder aantrekkelijk voor mensen die moeite hebben om over hun trauma te praten of die verbale verwerking te overweldigend vinden. Door de non-verbale aanpak kan EMDR een uitkomst bieden voor mensen die niet in staat zijn om hun gevoelens en gedachten in woorden uit te drukken, maar wel op zoek zijn naar verlichting van hun klachten.
Daarnaast kan EMDR helpen om intense emoties te verminderen zonder dat patiënten lange tijd aan hun trauma worden blootgesteld. Dit verlaagt de drempel voor veel mensen om in therapie te gaan, omdat ze weten dat ze niet keer op keer door hun pijnlijke herinneringen heen hoeven te gaan.
4. Brede toepasbaarheid bij verschillende aandoeningen
Hoewel EMDR oorspronkelijk werd ontwikkeld voor de behandeling van PTSS, is de therapievorm inmiddels effectief gebleken voor een breed scala aan psychische aandoeningen. Naast trauma wordt EMDR nu ook ingezet bij de behandeling van angststoornissen, depressie, fobieën, chronische pijn en zelfs verslavingen.
De flexibiliteit van EMDR maakt het een waardevolle therapievorm voor veel verschillende patiënten. De kern van de therapie – het ontkoppelen van intense emoties van belemmerende herinneringen – kan worden toegepast op elke situatie waarin negatieve ervaringen een rol spelen in de huidige problemen van een patiënt.
5. Verlichting van fysieke symptomen
Trauma heeft niet alleen invloed op de geest, maar kan ook fysieke klachten veroorzaken. Veel patiënten met PTSS of andere traumagerelateerde aandoeningen ervaren bijvoorbeeld hoofdpijn, spierpijn of chronische vermoeidheid als gevolg van hun onverwerkte trauma. EMDR kan helpen om deze fysieke symptomen te verlichten door de onderliggende emotionele spanningen te verminderen.
Patiënten die door EMDR hun trauma’s kunnen verwerken, merken vaak dat niet alleen hun mentale gezondheid verbetert, maar ook hun lichamelijke klachten verminderen. Dit komt doordat het lichaam minder stresshormonen aanmaakt wanneer de intense emoties rond het trauma afnemen.
6. Wetenschappelijk onderbouwde therapievorm
EMDR-therapie is een van de weinige therapievormen die uitgebreid wetenschappelijk is onderzocht en erkend als een effectieve behandelmethode voor PTSS en andere trauma-gerelateerde stoornissen. Verschillende onderzoeken tonen aan dat EMDR minstens even effectief, zo niet effectiever, is dan traditionele vormen van traumatherapie, zoals cognitieve gedragstherapie.
De Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) en andere internationale gezondheidsorganisaties erkennen EMDR als een van de voorkeursbehandelingen voor PTSS. De solide wetenschappelijke basis van EMDR zorgt ervoor dat therapeuten en patiënten vertrouwen hebben in de effectiviteit van de behandeling.